بانگ وحدت ویژه نماز جمعه

مقدّمه

مقدّمه

یکی از ویژگی های اسلام، توجه به دنیا و آخرت است. اسلام هم دین عبادت و بندگی است و هم سیاست و دنیاداری. خداوند، تکامل فردی را به حرکت های جمعی وابسته کرده است و خواسته های فردی را کمتر اجابت می کند.

اسلام این رفتار فردی و جمعی را نه تنها در فکر و نظر پی ریزی کرده، بلکه در عمل نیز پیوندی ناگسستنی بدان ها بخشیده است که نماز جمعه، نمونه ی برجسته ی آن به شمار می رود.

آن گاه که اذان گو در روز جمعه آدمیان را به میهمانی خدا فرا می خواند، نمازگزاران پاک طینت با دلی آکنده از مهر الهی و با کنار گذاشتن همه ی بازیچه ها، به رودخانه ی جمعه گیان می پیوندند تا به دریای بی کران اتحاد و معنویت برسند. دین داران با اخلاص از رنگ ها، نژادها و زبان های گوناگون، در کنار هم می نشینند و به سخنان حکمت آمیز امام جمعه گوش جان

بخش اوّل: سیمای نماز جمعه

فصل اوّل: نماز جمعه در تاریخ اسلام

وجه نامگذاری جمعه در روایات

وجه نامگذاری جمعه در روایات

در علت نامگذاری این روز به جمعه به چند مورد اشاره می گردد:

1 _ سلمان فارسی نقل می کند، رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم به من فرمود: آیا می دانی جمعه چیست؟ گفتم: خیر. فرمود: در این روز (خلقت) پدرت (آدم) جمع شد (کنایه از اتمام خلقت آدم).(2)

2 _ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: جمعه را از این جهت جمعه گویند که خداوند در این روز تمام مردم را از گذشته و آینده در یک مکان جمع می کند.(3)

3 _ ابن حمزه گوید:

مردی به امام باقر علیه السلام عرضه داشت: چرا روز جمعه، جمعه نامیده شد؟ حضرت فرمود: خدای (عزوجل) در آن روز (عالم ذرّ) جمع نمود خلق خویش را برای گرفتن پیمان بر ولایت حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم و وصیش (حضرت علی علیه السلام ) و سپس به واسطه ی گردآوری مخلوقاتش در آن روز، آن

زمان وجوب نماز جمعه

زمان وجوب نماز جمعه

اکثر دانشمندان مسلمان، زمان فرض و وجوب نماز جمعه را در لیله الاسراء (شب معراج) در مکه دانسته اند، اما اقامه نشدن نمازجمعه در مکه (قبل از هجرت) یا بدان جهت بود که افراد به تعدادی که با حضور آنان نماز جمعه برپا می شود، نمی رسیدند و یا آن که لازمه ی برپایی نماز جمعه تبلیغ علنی و آزادانه ی اسلام بود، حال آن که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در مکه مکلف به تبلیغ علنی و عبادت دسته جمعی نبودند.

در مقابل نظر مشهور، ابن حجر از علمای اهل سنت می گوید: احادیث صحیح دلالت دارند بر این که نماز جمعه در مدینه فرض شده است. برای رفع تعارض بین گفته ی ابن حجر و نظر مشهور در حاشیه اعانة الطالبین چنین نوشته شده است:

می توان سخن ابن حجر را این گونه توجیه کرد که نماز جمعه در مدینه فرض شد؛ یعنی مانع وجوب جمعه در مدینه از بین رفت؛ زیرا عذری که در مکه داشتند، در مدینه برطرف شده بود. به سخن دیگر، انجام نماز جمعه در مکه خواسته شد، اما چون شرایط مهیا نبود و این شرایط در مدینه فراهم آمد، گویا آنان در مدینه مأمور به برگزاری جمعه شدند(2) و لذا در این رابطه پیامبر

نخستین اقامه کننده ی جمعه در اسلام

نخستین اقامه کننده ی جمعه در اسلام

بیشتر تاریخ نگاران و مفسران عقیده دارند که «اسعد بن زراره»(2) نخستین اقامه کننده ی نماز جمعه بود که قبل از هجرت در قریه نقیع الخضمات «در یک میلی مدینه» نماز جمعه را اقامه کرد، تعداد همراهان او در نماز چهل نفر بودند.(3)

عبدالرحمن بن کعب که راهنمای پدر نابینایش بود گوید: پدرم کعب بن مالک هرگاه اذان نماز جمعه را می شنید برای اسعد بن زراره طلب رحمت می نمود. پرسیدم: چرا برای اسعد در خواست رحمت می کنی؟ گفت: چون او

اولین نماز جمعه ای که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم اقامه کردند

اولین نماز جمعه ای که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم اقامه کردند

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم بر اثر فشار بت پرستان مکه به دستور خداوند متعال در سال سیزدهم بعثت به سوی مدینه مهاجرت فرمود. روز دوشنبه دوازده ربیع الاول به قریه ی قبا در نزدیکی مدینه وارد شد. قبا مرکز قبیله ی بنی عمروبن عوف بود، حضرت در منزل بزرگ قبیله (کلثوم بن هدم) فرود آمد. گروهی از مهاجر و انصار در انتظار موکب رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم بودند. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم تا آخر هفته در آن جا توقف کرد.(3) و در این مدت شالوده ی مسجدی را برای قبیله بنی عوف ریخت. افراد قبیله اصرار کردند که در «قبا»

اقامه ی نماز جمعه از سوی معصومان علیهم السلام

اقامه ی نماز جمعه از سوی معصومان علیهم السلام

آن چنان که از تاریخ و سنت بر می آید، حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم و نیز خلف صالح ایشان حضرت امیر علیه السلام در طول دوران زمامداری خویش، اهتمام خاصی به برپایی نماز جمعه داشتند چنان که برخی از خطبه های نهج البلاغه از جمله خطب نمازهای جمعه ی حضرت علی علیه السلام به شمار می رود.

همچنین خطبه های جمعه ی آن حضرت فی الجمله در جوامع روایی؛ نظیر مجمع الاحادیث بیان شده است. اما بعد از حضرت امیر علیه السلام اقامه ی نماز جمعه از سوی سایر ائمه علیهم السلام در تاریخ دیده نمی شود. بلکه از برخی روایات استفاده می گردد که اصحاب ایشان هم موفق به برپایی نماز جمعه نبودند؛ چنان که در روایت عبدالملک بن اعین هست که حضرت باقر علیه السلام به او فرمود:

اقامه ی نماز جمعه از سوی خلفا

اقامه ی نماز جمعه از سوی خلفا

با منحرف گشتن مسیر ولایت و رهبری در اسلام، فاسقان اموی و جباران بنی عباس یکی پس از دیگری بر مسند خلافت نشسته، خود را نمایندگان و جانشینان پیامبر خواندند. و به ناچار در کنار همه ی کارها و مناصب، سنگر «جمعه»، «جماعت» و «حج» نیز بدست آنان افتاد و فاقد معنا و مفهوم حقیقی گردید.

در چنین روزگاری که خلافت و رهبری جامعه ی اسلامی از مسیر معین و مقرر خویش خارج گردید، حاکمانی همچون یزید، مروان، ولید، هارون، مأمون و... که فاقد پایگاه اصیل مردمی بودند خلافت را عهده دار شدند. از آن جا که آنان از حضور مردم در صحنه ی سیاست پروا داشتند و سلطنت و ریاست آنان یک ریاست تحمیلی بوده و زندگانی آنان با زندگی مردم فاصله بسیار داشت همه این امور سبب شد که «نماز جمعه» به تدریج آن تأثیرگذاری اولیه اش را از دست بدهد و به دنبال آن اصل رجحان تقوا و فضیلت از میان رفته و هرکس اجازه ی اقامه ی جمعه و جماعت پیدا کند. امام عادل خانه نشین شد و ستمکاران و جباران بنی امیه و بنی عباس در صحنه ی نماز جمعه حاضر شدند، و امام جور جای امام عادل را گرفت و تاریکی جانشین نور گردید. در چنین شرایطی، امامان جمعه ی منصوب از سوی خلفا و سلاطین، از طرح مسایل و مشکلات حقیقی جامعه اعراض کرده، به قلب و واژگونی حقایق می پرداختند. در نتیجه، خطبه های نماز جنبه ی آموزندگی و تحول آفرینی خود را از دست داد و به طور کلی فاقد محتوای اصیل دینی در ابعاد عبادی، سیاسی و اجتماعی گردید.

در دوران معاصر نیز می توان نمونه هایی از حکومت های به ظاهر اسلامی را

موضع امامان در باره ی اقامه نماز جمعه توسط خلفا

1 _ خودداری ائمه علیهم السلام از اقامه ی نماز جمعه به جهت تقیه

سیره ی ائمه این بوده که در زمان محدودیت قدرت و تسلط خود، نماز ظهر در روز جمعه را چهاررکعت برگزار می نمودند، و از متن برخی از احادیث چنین استنباط می شود که ائمه و اصحاب ایشان از زمان امام زین العابدین علیه السلام به بعد، استمرار بر انجام چهاررکعت در ظهر جمعه داشته اند و به جهت تقیه نماز جمعه ی مستقل برگزار نمی کردند.(1)

از جمله احادیثی که اشاره بر تقیه دارد روایت زیر است:

سألت ابا عبداللّه علیه السلام عن قوم فی قریة لیس لهم من یجمع بهم الصلاة، أیصلّون الظهر یوم الجمعه فی جماعة؟ قال: نعم، اذا لم یخافوا.(2)

برخی از فقها _ همچون صاحب جواهر _ منظور از جماعت در حدیث را نماز جمعه دانسته و مطابق با این برداشت، مراد حدیث این است که: در شرایطی که منصوب از جانب خلفا در قریه نباشد تا با مردم اقامه جمعه کنند، مردم آن قریه می توانند جهت اقامه ی نماز جمعه اجتماع کنند اگر خوف از

2 _ ترک نمازهای جمعه ی خلفا توسط اصحاب ائمه علیهم السلام

سیره و طریقه افرادی همانند زراره از راویان و فقهای بزرگوار و اصحاب ائمه، که خود وجوب نماز جمعه را روایت می کردند، ترک نمازهای جمعه ی برپا شده توسط خلفا و مخالفان بود، با آنکه آن بزرگواران افرادی عادل و با تقوا بوده و جهد و تلاش خود را در نافله ها و مستحبات و ترک مکروهات بکار می بردند. اما در مورد نماز جمعه، طریقه مستمر آنها ترک آن در مکانها و زمانهای مختلف تا بدان حد بود که خبر آن به فقهای زمان غیبت رسیده است.(2) شهید ثانی دلیل خودداری افرادی همچون زراره [از اصحاب ائمه] در خصوص شرکت در نمازهای جمعه را چنین بیان داشته که آن بزرگواران معتقد به نمازگزاردن به امامت مخالف و فاسق نبودند و غالبا نمازهای جمعه _ خصوصا در شهرهای بزرگ _ توسط مخالفان و خلفا و نواب آنها واقع می شد. زراره ساکن در کوفه بودند و امام جمعه ی این شهر منصوب از جانب مخالفان بود. بنابراین زراره و دیگر اصحاب ائمه شیعه از شرکت در نماز جمعه تسامح

3 _ اجازه ی ائمه علیهم السلام به اصحاب خود در اقامه نماز جمعه توسط خودشان

در روایتی که زراره از امام صادق علیه السلام نقل کرده چنین آمده:

امام صادق علیه السلام ما را به نماز جمعه تشویق و ترغیب فرمود تا اینکه گمان کردم مراد حضرت این است که ما به گردِ ایشان جمع شده نماز جمعه را اقامه کنیم. پس گفتم: آیا بر گرد شما جمع شویم؟ [و به امامت شما اقامه جمعه کنیم؟ ]حضرت فرمود: خیر، منظورم همان نماز جمعه ای است که نزد خودتان برپا می گردد.

در این روایت، امام صادق علیه السلام برای زراره تأسف می خورد. از آن جهت که ایشان بدلیل محدودیت امام، قادر به اقامه ی نماز جمعه نبوده است و چون سؤال کننده به انجام نشدن نماز جمعه بدون امام معصوم علم داشته با حالت تحیر سؤال می کند: چه کنم؟ و امام به وی اذن می دهد تا نماز جمعه را به صورت جماعتی از خودشان برگزار کنند ولو یکبار.(4) برخی فقها _ همچون

فصل دوم: نماز جمعه در قاموس قرآن و عترت

نماز جمعه در کلام معصومان علیهم السلام

4 _ امام مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف برپا کننده ی نماز جمعه

امام باقر علیه السلام فرمود: آن گاه که حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف قیام کند، وارد کوفه شود و مردم از او درخواست کنند تا برای آنان نماز جمعه بخواند، حضرت دستور می دهد که در قسمتی از نجف به نام مسجد خط بکشند و در آن جا با ایشان نماز جمعه بخوانند.(2)

8 _ کارکرد شیاطین در روز جمعه

حضرت علی علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نقل می کند: صبح هر جمعه، شیطان ها با پرچم هایشان به بازار رفته، در پیشاروی مردم موانعی می افکنند و آنان را از آمدن به نماز جمعه باز می دارند.(2)

12 _ زندانیان و نماز جمعه

امام صادق علیه السلام از پدر بزرگوارش روایت می نماید: سیره ی علی علیه السلام چنین بود که کسانی را که به واسطه بدهکاری یا تهمت محبوس بودند، برای شرکت در نماز جمعه از زندان خارج می ساخت، و آنان به نماز حاضر می شدند، و اولیای آن ها ضامن می شدند که آنان را به زندان باز گردانند.(2)

فصل سوم: نماز جمعه در فقه شیعه

فتاوای مذاهب چهارگانه ی اهل سنت در وجوب نماز جمعه

فتاوای مذاهب چهارگانه ی اهل سنت در وجوب نماز جمعه

مذاهب چهارگانه ی اهل سنت، قایل به وجوب عینی نماز جمعه در هر زمان هستند. دلیل این حکم از مذاهب اهل سنت به جز حنفیه، ظاهر است؛ زیرا آنها در وجوب نماز جمعه اذن امام را معتبر ندانسته، بنابراین، در هر شرایطی آن را واجب می دانند. اما حنفیه هم اگرچه اذن امام _ سلطان _ را شرط اقامه جمعه دانسته، لیکن در صورت تعذر اذن امام، اعتبار آن را ساقط دانسته است.(2)

شرایط نماز جمعه

شرط دوم: جماعت

علمای اسلام _ اعم از امامیه و اهل سنت _ اتفاق دارند بر این که جماعت از شروط اقامه ی نماز جمعه می باشد، و اقامه ی آن به صورت فرادا صحیح نیست.(2)

امام راحل: نماز جمعه باید به جماعت برگزار شود و نمی توان آن را به طور فرادا بجا آورد.

آیت الله اراکی: اگر فرادا بخواند و یا عملاً قصد فرادا کند نمازش باطل می شود.

شرط سوم: تعداد شرکت کنندگان

امام صادق علیه السلام می فرماید:

لاتکون جمعة ما لم یکن القوم خمسه؛

تا وقتی تعداد شرکت کنندگان به پنج نفر نرسد، نماز جمعه منعقد نمی گردد.

1 _ امامیه اتفاق دارند بر این که بیش از هفت نفر در اقامه ی جمعه معتبر نیست و کمتر از 5 نفر هم کفایت نمی کند.(1)

2 _ شافعیه و مشهور حنابله شرط اقامه را 40 نفر دانسته و از احمد بن حنبل تعداد 50 نفر هم روایت شده است.(2)

3 _ حنفیه، قایل به 3 نفر به جز امام هستند.(3)

امام راحل: کمترین عدد لازم برای انعقاد نماز جمعه 5 نفر است که باید یکی از آنها امام باشد؛ پس نماز جمعه با کمتر از 5 نفر واجب نیست و منعقد نمی شود، ولی اگر 7 نفر و بیشتر باشند، فضیلت جمعه بیشتر خواهد بود.

حضرات آیات فاضل، تبریزی و مکارم در زمینه ی عدد با امام راحل هم عقیده هستند.

آیت الله سیستانی: از شرایط نماز جمعه آن است که تعداد شرکت کنندگان پنج نفر باشد با امام و هرگاه پنج نفر از مسلمانان جمع نشوند نماز جمعه واجب نمی شود...

آیت الله بهجت: برای تشکیل نماز جمعه باید جمعیت آنها از پنج نفر مرد

شرط چهارم: خطبه

مسأله 1: ارکان و اجزای خطبه ها

الف: امامیه، شافعیه و حنابله اتفاق دارند بر این که چهار چیز در خطبه ها واجب است: 1 _ حمد خداوند 2 _ صلوات بر نبی صلی الله علیه و آله وسلم 3 _ وعظ (سفارش به تقوا) 4 _ قرائت آیه یا سوره ای کوتاه(1). برخی از علمای امامیه علاوه بر چهار مورد مذکور، صلوات بر امامان معصوم علیهم السلام و استغفار برای مسلمان ها را در خطبه ی دوم واجب می دانند؛ چنان که شافعیه نیز دعا برای مؤمنان را در خطبه دوم واجب دانسته اند.(2)

مسأله 4: اعتماد خطیب بر قوس یا شمشیر در خطبه

وظایف نمازگزاران

وظایف نمازگزاران

در این بحث، مطالبی در خصوص وظیفه ی نمازگزاران در نماز جمعه و در حال شنیدن خطبه ها بیان می گردد. همان طور که می دانیم مقصود از ایراد خطبه، هدایت و ارشاد مردم در قبال خدا و خلق می باشد و امام جمعه با پند و هشدار خویش مردم را به وظایف سنگینی که دارند آشنا می سازد، و اگر کاری صورت پذیرد که موجب بازماندن از شنیدن خطبه ها گردد، قطعا جایز نیست.

در صحیحه ی محمد بن مسلم از حضرت صادق علیه السلام آمده است که

شرایط امام جمعه

شرایط امام جمعه

شرایط امام جمعه عبارت است از:

1 _ تمامی شرایطی که باید امام جماعت دارا باشد؛ مانند خرد، ایمان، پاکی، عدالت، بلوغ و مرد بودن؛

2 _ سزاوار است که امام جمعه سخنور و بلیغ بوده، با مراعات اوضاع و احوال، و با عباراتی فصیح و رسا برای مردم سخن بگوید؛

3 _ از آنچه در نقاط مختلف و در محیطش می گذرد با اطلاع و نسبت به مصالح اسلام و مسلمانان آگاه باشد؛

4 _ شجاع باشد و در راه خدا از سرزنش هیچ کس نهراسد، بلکه در اظهار و بیان حق و ابطال باطل، صریح باشد؛

5 _ مراعات آنچه را که باعث تأثیر و نفوذ کلامش در دل های مردم می گردد؛ مانند رعایت اوقات نماز، پوشیدن لباس صالحان و اولیا و التزام عملی به گفته هایش؛

آداب نماز جمعه

آداب نماز جمعه

1 _ مستحب است امام جمعه و نمازگزاران در حال خطبه باوضو باشند؛(2)

فصل چهارم: آثار برپایی نماز جمعه

12 _ پیوند دهنده جناح ها:

نماز جمعه آیینی الهی است که شرط قبولی و صحت آن اخلاص و قرب الهی است. نمازگزاران روز جمعه اگر با هر نیت دیگری بخواهند در آن شرکت کنند، نه تنها بهره ی اخروی از آن نمی برند بلکه خود را به شرک (خفی) آلوده اند و در زمره ی مشرکان خواهند بود. از این رو نماز جمعه عامل خوبی برای پیوند و وحدت نیروهای فعال انقلاب است. در این روز، همه آنانی که عشق به اسلام، خدمت به انقلاب و مردم را دارند، در کنار هم جمع شده و خطیب جمعه با سخنان دلنشین و شیوای خود، اصول مشترک اسلامی را یادآور می شود و آنان را از لغزش و انحراف باز می دارد.

البته این اثر در صورتی جامه ی عمل می پوشد که خطیب جمعه اولاً در گفتار و رفتار خود بی طرفی را کاملاً مراعات کند و چون پدری مهربان دست محبت بر سر همه فرزندانش بکشد و ثانیا از پختگی و تجربه کافی در ارشاد و هدایت مردم برخوردار باشد.

14 _ مرکزیت بسیج مردم

سنگر نماز جمعه، بهترین جای دعوت مردم به بسیج شدن برای جهاد و دفاع، حلّ مشکلات اجتماعی و یاری رسانی به دیگران است. این قدرت عظیم مردمی که در نماز جمعه متجلّی می شود، همواره مورد توجه بوده و در صدر اسلام نیز، رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم و امیر المؤمنین علیه السلام از مساجد و پس از خطبه ها، افراد را بسیج کرده و به جبهه های جهاد می فرستادند.(2)

23 _ نماز جمعه، درمان بیماری های روانی

علم و تکنولوژی در دنیای جدید، با همه ی مظاهر فریبنده اش هنوز نتوانسته است مشکل های روحی، روانی بشر را سامان دهی کند.

«کاراپمان» و دیگران به نوعی «روان درمانی تربیتی گروهی» پرداخته اند و برای افزایش بینش بیماران درباره ی مشکلات و انواع تضادهای روانی که دچار آن هستند و نیز مکانیسم های دفاعی که از آن ها استفاده می کنند، و اطلاعات و

3 _ آثار اجتماعی نماز جمعه

32 _ محلی برای حل مشکلات

این که مردم یک شهر در یک جا اجتماع کنند، در حالی که از عقیده ی واحد برخوردار بوده و عبادت واحدی انجام می دهند، اهمیت فراوانی در حل مشکلات عمومی خواهد داشت؛ به تعبیر دیگر می توان محل نماز جمعه را «شورای عمومی شهر» نام گذارد. از این اجتماع می توان در جهت حل مشکلات شهر، کشور، منطقه و حتی جهان کمک گرفت و شعر تعاون و همدلی را با صدایی بلند سرود.

فصل پنجم: راه های تقویت نماز جمعه

12 _ به روز بودن خطبه ها

تغییر و تحولات اجتماعی، علمی و سیاسی موجود در جهان فعلی، شرایطی را برای انسان فراهم آورده است که فکر و ذهن او را کاملاً تسخیر کرده و جایی برای تفکر در مسایل حیاتی پیرامونش باقی نگذاشته است. از این رهگذر، خطیب نماز جمعه در عصر حاضر این وظیفه را دارد که در کنار دیگر مسایل، موضوعات و مسایل اجتماعی مهمی که جامعه با آن روبرو است را مورد بحث و بررسی قرار دهد. در خطبه ی نماز جمعه لازم است به بیان ناهنجارها در جامعه ی مدرن تهاجم فرهنگی و راه های مقابله با آن پرداخته، راه حل های مناسب و منطقی برای رویارویی با آن ها از منابع اسلامی ارایه گردد.

14 _ وارد نشدن در صف بندی جناح ها

امامان جمعه نسبت به جناحهای موجود برخورد پدرانه داشته باشند و وارد نزاع ها و صف بندی های جناح های سیاسی نشوند تا این که همه ی جناح هایی که دلشان برای نظام مقدس اسلامی می تپد، امام جمعه را از خود بدانند. اگر جوّ بدین صورت حاکم گردد، ائمه ی جمعه مورد اعتماد جناح ها قرار خواهند گرفت و در حل معضلات سیاسی و اجتماعی بازوی پرتوان برای مسؤولان نظام خواهند بود.

2 _ استفاده از فضا و امکانات مناسب

2 _ استفاده از فضا و امکانات مناسب

اگرچه نماز جمعه تکلیفی الهی است که نمازگزاران فقط برای رضای الهی در آن شرکت می کنند اما فضاسازی و امکانات مناسب می تواند در استقبال مردم از آن تأثیر خوبی داشته باشد دستوراتی که در اسلام درباره ی نظافت نمازگزاران و محل نماز و رعایت شؤون مساجد وارد شده همگی این امر را تأیید می کنند. بنابراین مکان هایی که نمازگزاران را از سرما و گرما در فصول مختلف حفظ کند، استفاده از وسایل صوتی مناسب، عوض کردن فضا و چشم اندازهای اطراف مصلی و... حایز اهمیت خواهد بود.

نکته قابل ذکر این است که مورد یاد شده به معنای تجمل و تزیین غیرمعقول و اسراف و تبذیر نخواهد بود، زیرا این امر بازتاب معکوسی خواهد داشت، بلکه مقصود زیبایی و نظافت در عین سادگی است که روح معنویت را دوچندان می کند و فضای ملکوتی را افزایش می دهد.

4 _ تبلیغات صحیح

4 _ تبلیغات صحیح

تبلیغات در دنیای امروز اهمیت فراوانی دارد. جامعه کنونی آمادگی پذیرش اموری را دارند که بر روی آن تبلیغات صحیح شده باشد. در اسلام نیز دستورات خوبی درباره تبلیغات وجود دارد. بنابراین می توان با تبلیغ صحیح از سوی رسانه ها، بخصوص صدا و سیما زمینه استقبال مردم را از این آیین فراهم کرد. بهترین تبلیغ آن است که فواید و محسنات و آثار ترک آن بیان شود تا شوق و انگیزه در مخاطب ایجاد کند و به طور خودکار در این عمل عبادی شرکت کند. البته تبلیغات تنها وظیفه رسانه ها نیست بلکه نمازگزاران نیز می توانند با روشی نیکو ابتدا خانواده خویش و سپس فامیل و دوستان را به این عبادت دسته جمعی دعوت کنند.

6 _ داشتن تشکیلات اداری منسجم

6 _ داشتن تشکیلات اداری منسجم

در دنیای پیچیده ی امروز موفقیت هر سازمان یا نهادی با داشتن تشکیلات منسجم مدیریتی میسّر است؛ از آن جمله مسأله شورای سیاست گذاری است که نیاز به یک تشکیلات قدرتمند با توان مدیریتی بالا دارد، تا از این طریق بتواند به ارزیابی عملکرد ائمه ی محترم جمعه بپردازد، و در صورت مشاهده ی هر گونه نقص یا کمبود در سریعترین زمان ممکن با انجام کار کارشناسی در جهت رفع نواقص و کمبودها گام مثبتی بردارد.

2 _ دوره ی قاجار

2 _ دوره ی قاجار

نماز جمعه اهمیت خود را در دوره ی قاجار از دست داد. زمانی که روابط علما با دولت نادری به دلایل مختلف در هم ریخت، با همه همراهی قاجاریان این روابط رو به بهبودی کامل نگذاشت و دوگانگی میان علما و قدرت سیاسی موجود در جامعه تشدید شد. انتخاب امام جمعه در حوزه ی حکومت باقی ماند، و طبعا ائمه ی جمعه در برابر علمایی قرار می گرفتند که رو در روی حکومت قرار داشتند. نمونه این امر دفاع امام جمعه تهران از حکومت استبداد در برابر علمای مشروطه خواه، در آغاز آن حرکت است. باید توجه داشت که امام جمعه تهران به هیچ روی در این مخالفت انگیزه ای شبیه انگیزه ی علامه

3 _ دوره ی پهلوی

3 _ دوره ی پهلوی

در دوره ی پهلوی، ائمه جمعه اصولاً وابسته و آلت دست حکومت بودند، گرچه کسانی نیز یافت می شدند که مستقلاً اقامه ی جمعه می کردند و ارتباطی با حکومت نداشتند، نظیر:

1 _ حاج آقا رحیم ارباب اصفهانی، از علمای برجسته ی در علم و عمل که از معاصران و معمّران بوده و در اصفهان اقامه ی نماز جمعه می کرد(2).

2 _ آیة اللّه مرحوم حاج سید محمد تقی خوانساری که از مراجع تقلید بوده و در دوران حیاتش در قم اقامه ی نماز جمعه می نمود(3).

3 _ حضرت آیت اللّه حاج شیخ محمدعلی اراکی (معروف به شیخ الفقهاء و المجتهدین) که در دوران حیات پر برکتش در قم اقامه ی جمعه می کرد(4).

فصل هفتم: نماز جمعه در جهان امروز

2 _ قاره اروپا

23 _ بلژیک _ بروکسل

در کلیه مساجد بروکسل، به طور مجزا مراسم نماز جمعه برگزار می گردد. بر اساس جمعیت منطقه ای و وضعیت مسجد، تعداد نمازگزاران بین 50 تا 200 نفر متفاوت است و تنها در مسجد بروکسل (وابسته به عربستان) تعدادی بین 300 تا 500 نفر شرکت می کنند که اکثرا افراد دیپلمات و کارکنان سفارت خانه های کشورهای اسلامی در آن حضور دارند.

خطیبان جمعه به علت جوّ بدی که در مساجد حاکم است و با توجه به وابستگی اکثر مساجد به کشورهای متبوع خود، عموما به ذکر دعا، صفات پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و مسایل مذهبی عام و دیکته شده از طرف حکّام کشورها پرداخته، برخی نیز به تعریف و تمجید و قدردانی از رؤسای کشور خود می پردازند و چنانچه مناسبتی دینی در بین باشد، در اطراف آن صحبت می کنند.

در این میان، تنها متولیان مسجد امام علی علیه السلام (متعلق به ترکها) به نحو سیاسی با مسایل برخورد می کنند و در خطبه های نماز جمعه و نمازهای یومیه _ که گاهی اوقات با آمدن یک امام از ترکیه به دعوت ترکهای فارسی زبان مقیم بروکسل صورت می پذیرد _ به تجزیه و تحلیل مسایل سیاسی روز پرداخته می شود. تعداد افراد شرکت کننده در نماز جمعه ی این مسجد بین 30 تا 70 نفر بوده و در نمازهای یومیه 7 الی 8 نفر می باشند.

25 _ ایتالیا _ میلان

نماز جمعه در شهر میلان هر هفته در دو محل برگزار می گردد که در یکی از آنها حدود 300 نفر و در دیگری بیش از 100 نفر اجتماع می کنند. خطیبان جمله، به طور عموم غیر روحانی و از اعراب مقیم ایتالیا بوده و به صورت نوبتی به ایراد خطبه می پردازند.

خطیب جمعه که غالبا با متن از پیش نوشته شده خطبه ها را ایراد می کند، بیشتر در خصوص رعایت تقوا، رعایت حجاب اسلامی زنان و مصرف گوشت های ذبح شرعی شده و در مسایل سیاسی و اجتماعی عموما به مسأله مبارزات فلسطین و مبارزه مردم افغانستان اشاره می نماید.

3 _ قاره افریقا

33 _ سودان

نماز جمعه در کلیه شهرها، از جمله پایتخت «خارطوم» با استقبال بسیار چشمگیر مردم روبه رو است.

در روز جمعه همانند عید، مردم با لباس های سفید، تمیز و عطرهای محلی از صبح خود را برای نماز جمعه آماده می نمایند. بیان مطالب عقیدتی و سیاسی نیز به لحاظ آزادی نسبی در نمازهای جمعه ارزنده و ستودنی است. سلامت جامعه، حصارهای قوی اسلامی، سیستم مذهبی و حبّ شدید به اهل بیت علیه السلام همواره حافظ جهت گیری صحیح اسلامی در این کشور بوده است.

4 _ قاره آسیا

43 _ سریلانکا

بر طبق سرشماری سال 1981 در حدود 6/7% از جمعیت 000/600/16 نفری سریلانکا را مسلمانان تشکیل می دهند.

قریب به 80% از مردان مسلمان و مکلف در سریلانکا هر هفته در نماز جمعه شرکت دارند. گفتنی است زنان در نماز جمعه ی سریلانکا شرکت نمی کنند.

نحوه ی ایراد خطبه ها، با توجه به مهارت خطبا متفاوت است. برخی متن از پیش تهیه شده ای را قرائت می کنند و برخی دیگر نیز بدون استفاده از نوشته به سخنرانی می پردازند.

موضوعات مورد بحث در سخنرانی عموما سیاسی نبوده و در اشاره به موضوعات روز نیز جانب احتیاط رعایت می گردد. مطالب مورد بحث غالبا مطابق با ماه ها، ایام و مناسبت هایی که از نظر اسلامی مهم تلقی می گردند، انتخاب می شوند و در کوتاه سخن، کیفیت خطبه ها تا میزان بالایی عبادی می باشد، و لیکن این به معنی خالی بودن محتوای نماز جمعه از مسایل سیاسی نیست.

در موارد متعدد، در طول سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نمازهای جمعه در کلمبو و برخی نقاط دیگر سریلانکا چه از جانب هواداران انقلاب و چه از جانب مخالفان آن به شدّت رنگ سیاسی به خود گرفته است.

44 _ حیدرآباد هندوستان

در شهر حیدرآباد، در دو مسجد متعلق به اهل تشیع و در بسیاری از مساجد اهل تسنن نماز جمعه برگزار می شود، لیکن به جز طرح یک سلسله مباحث اعتقادی، آن هم در حد مسایل تکراری، به هیچ وجه مباحث سیاسی روز طرح نمی شود؛ زیرا امامان منتخب برای اقامه ی جمعه و جماعات از معلومات علمی، اسلامی و اطلاعات اجتماعی، سیاسی چندانی برخوردار نیستند. همین امر باعث شده است که تعداد برگزار کنندگان نماز جمعه به صورت پراکنده و با حداقل جمعیت بوده و حداکثر شرکت کنندگان در هر نماز بیش از یکصد نفر نباشد.

47 _ عمان

در کشور عمان حدود 2000 مسجد کوچک و بزرگ وجود دارد که از طرف دولت عمان برای هر مسجد یک امام جماعت تعیین گردیده است.

اکثر جمعیت 5/1 میلیونی کشور عمان پیروان مذهب اباضی یا اباضیه می باشند که جمعیتی حدود 60 درصد را تشکیل می دهند و مفتی اعظم آن شیخ احمد الخلیلی است که نمازهای جمعه را در مسجد جامع قابوس برگزار می نماید. مراسم نماز مستقیما از رادیو و تلویزیون عمان پخش می گردد.

به طور کلی، در مساجد بزرگ شهر مسقط نمازهای جمعه برگزار می شود که اکثرا متن خطبه های نماز از طرف وزارت مربوطه برای مدت 3 ماه از قبل تهیه و در اختیار ائمه ی جمعه قرار می گیرد. متن خطبه های تهیه شده خیلی کوتاه و بیش از 4 صفحه نمی باشد.

در کشور عمان شرکت مردم در نمازهای جمعه چشمگیر است و مساجد

نتیجه گیری و پیشنهاد:

نتیجه گیری و پیشنهاد:

آنچه که از برگزاری نماز جمعه در کشورهای مختلف استنباط می شود عبارت است از:

1 _ نماز جمعه در اکثر کشورها به صورت عبادتی خشک و بی روح درآمده است که در آن خطیب جمعه مطالبی از پیش نوشته شده را که متناسب با مسایل روز نیست را به مخاطبان القا می کند، و نمازگزاران نیز چون خطبه ها را در جهت نیازهای خود احساس نمی کنند، به تدریج رغبت خود را از دست می دهند و نهایت آن خلوت شدن نماز جمعه هاست.

2 _ گزینش و انتخاب بسیاری از ائمه جمعه در دست یک یا دو کشور اسلامی است که حکومت آن بیشتر در فکر منافع خاصی است تا منافع اسلام و مسلمین.

بنابراین امام جمعه های اکثر این کشورها از ضعف های جدی برخوردارند، و همین عامل تمام فعالیت ها و آثار دیگر این عبادت سیاسی را تحت شعاع

فصل هشتم: نماز جمعه در کلام بزرگان نظام

4 _ ترویج سنّت سیاسی _ الهی

شما آقایان به این نماز جمعه اهمیت دهید. این هم از برکات جمهوری اسلامی است که این سنّت سیاسی _ الهی ترویج شود؛ به طوری که تمام خارجی ها متوجه آن شده اند، که امیدواریم انشاءاللّه باقی بماند.(2)

ب: مقام معظم رهبری

ب: مقام معظم رهبری

1 _ امام جمعه باید به مردم خط بدهد، مردم نباید به امام جمعه خط بدهند، البته امام جمعه خط اصلی خودش هم همان خواستهای مردم است؛ یعنی خواستهای حقیقی مردم و نیازهاهی مردم.(2)

2 _ نماز جمعه سمبل است. نماز جمعه یک واجب سمبلیک هست، یک سمبل است، رمز است. نشان دهنده ابعاد گوناگون است، اولاً نماز است؛ یعنی ذکر خد است، یاد خداست، جهت دهنده به زندگی اجتماع و فرد است.(3)

3 _ امام جمعه، زبان گویای اسلام است؛ امام جمعه که رمز نماز جمعه است، باید به سلاحی تکیه کند، باید عصای خود را سلاحی قرار بدهد و در مقابل مردم بایستد و اساسی ترین، لازم ترین و اصلی ترین مسایل را در اجتماعی بزرگ، از زبانی ایمن و مورد اطمینان با مردم در میان بگذارد.(4)

2 _ نماز جمعه؛ عامل آگاهی به مردم

نماز جمعه صف عبادت، صف حق پرستی، صف روابط قلوب و وجدان های بیدار خداپرستان، در عین حال صف نظام، صف جنگ، صف فرماندهی و فرمانبری. از این جهت برای امام جمعه شرایط خاصی قایلند که هم بتواند فرماندهی کند، هم بتواند آگاهی بدهد و از حوادثی که در پیرامون کشورهای اسلامی و جامعه ی مسلمان ها، دسیسه های زیرپرده است، مسلمانان را آگاه کند.(2)

ه: حجه الاسلام و المسلمین خاتمی رییس جمهور

ه: حجه الاسلام و المسلمین خاتمی رییس جمهور

1 _ امام جمعه سخنگوی حکومت اسلامی است و باید هر اظهار نظری که می کند مبتنی بر اطلاعات دقیق، زمان شناسی و آگاهی درست باشد، تا همه، حتی غیر مؤمنان احساس کنند که در نماز جمعه حرف اساسی نظام بیان می شود و بدان رغبت یابند.(1)

2 _ در حکومت اسلامی نماز جمعه فراتر از اختلاف سلیقه هاست؛ زیرا مخاطب نماز جمعه، مؤمنان هستند و باید آنها به این پایگاه مهم احساس تعلق کنند و آن را از خود بدانند.(2)

بخش دوم: برگزیده ی ادب فارسی

* متون ادبی

میعاد دین و سیاست

در نماز جمعه پروانگان دل خسته بر زنبق های ذکر، شهد نیایش می نوشند و بلبلان مهجور به شوق وصل نغمه می خوانند و سکوتی از جنس سکوتِ

آوای وحدت

جان ها که از شمیم اذان طراوت یافت، دست ها به نیت و تکبیر برای احرام بالا می رود و تکبیره الاحرام بر پهنه ی فضا پاشیده می شود و باز هم سکوت و فقط یک صدا، و این نماد هماهنگی جامعه اسلامی با امام و پیشوا و ولی است.

و اینها جمعی هستند که با قرائت، ذکر، رکوع و سجود و قنوت و قعود تا افق های بی انتها می روند، اینان از طایفه نسیمند، از جنس گلبرگ های محمّدی، از تبار دیار، از خاندان بندگی و از طینت پاک «اهل بیت آفتاب». اینان تا ستاره راه پیموده اند و به دریای نور رسیده اند، و خلوتشان در جمعه و با جمع، وصف ناشدنی است. جمعه گیان آوای وحدت سر می دهند و به انتظار فرج قامت می بندند و غروب دَمانِ آفتاب به انتظار جمعه ای و نمازی و حضوری دیگر و شاید ظهوری خجسته، غزل «سمات» می سرایند.

جمعه قصیده ای است که مطلعش به حُسن «ندبه» آراسته است و مقطع آن به انتظاری تازه در زمزمه ی «سمات» و نماز جمعه بیت الغزل دیوانِ آدینه است».(2)

* اشعار

بانگ نماز جمعه

ای گروه مومنان بانک نماز

چون به روز جمعه گویند از نماز

پس به سوی ذکر حق ساعی شوید

وا گذارید این فروش و این خرید

این شما را بهتر است از ما حصل

هیچ اگر هستید دانا بر عمل

پس نماز جمعه چون با اجتماع

کرده شد در مسجد از حکم شیاع

پس پراکنده شوید اندر زمین

از پی کسب معاش و نظم دین

هم شوید از نظم حق روزی طلب

رزق را باید ز فضل او سبب

یاد نعمت ها کنید از کردگار

تا شما گردید تا شاید رستگار(1)

نماز جمعه؛ کانون نور

نماز جمعه کانون دین است

مثل بهشت روی زمین است

میعادگاه نام آوران است

جای حضور پیر و جوان است

نماز جمعه، کانون نور است

چشمه ایمان، اوج شعور است

نماز جمعه فریاد حق است

بنیاد مرصوص، بنیاد حق است

امام جمعه پرهیزگار است

در راه رهبر او استوار است(1)

نماز جمعه؛ درمان گر دل و جان

بهترین داروی قلب و دل نماز جمعه است

آن چه غم را می کند زایل نماز جمعه است

اگر پرسیده می شد، از خمینی آن امام انقلاب

اصل وحدت چیست می فرمود نماز جمعه است

ای که می خواهی به پیش خلق باشی سرفراز

افتخار و سرفرازی در نماز جمعه است

ای که می گویی روح خمینی از من شاد باد

شادی روح امام، نماز جمعه است

ای که می گویی به فکر وحدتم در خط او

گر به فکر وحدتی وحدت نماز جمعه است

ای که هستی انتظار مهدی صاحب زمان

روز مهدی جمعه و وقت نماز جمعه است

ای که می خواهی مرگ آمریکای لعین را از خدا

استجابت در دعایت از نماز جمعه است

ای که خواهی تا کنی خدمت به سربازان حق

سنگر تو جمعه وصف نماز جمعه است

ای که بنمایی دعا از بهر مجروحین جنگ

افضل او جمع و وقت نماز جمعه است

بهترین وقت زیارت بر حسین بن علی علیه السلام

در پای خطبه ی آیت اللّه خامنه ای

در رکوع و سُجودِ خامنه ای

من هم از دور سرنگونِ دلم

خاصه وقت قنوتِ او کز غیب

دستها می شود سُتون دلم

او به یک دست و من هزاران دست

با وی افشانم از بطون دلم

عرشیان می کشند صف به نماز

از درون دل و بُرون دلم

من بُرونی نیم، خدا داند

کاین صلاخیزد از درون دلم

* * *

من زبان دلم ولی افسوس

بس که بی همزبان، زبون دلم

پیرم از چرخ واژگون و علیل

بشنو از بخت واژگون دلم

چون کمانی خمیده ام، لیکن

تیر آهی است در کَمون دلم

طوطیِ عشقم و زبان از بر

جمله ما کان و ما یکونِ دلم

بخش سوم: همراه با برنامه سازان

توصیه های کلی

توصیه های کلی

نماز جمعه به عنوان یک عبادت دسته جمعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سراسرکشور گسترش یافت و روز به روز به منزلت آن افزوده شد.

این عبادت به جهت ویژگی های بی نظیر از اهمیت فوق العاده ای در توسعه جامعه اسلامی برخوردار است. ویژگی نخست؛ حضور سیل عظیم مردم در آن است که به عنوان پشتوانه ای قوی به حساب می آید، دوم به لحاظ موضوع خطبه های آن است که بیشتر سیاسی _ اجتماعی است و در روشن گری اذهان و افشای خطرات پیش رو اهمیت به سزایی دارد، سوم به جهت عبادی بودن و اخلاص در آن است، زیرا که نمازگزاران صرفا برای انجام فرمان الهی در آن حضور می یابند و هیچ گونه اهداف و مطامع سیاسی _ اقتصادی در آن مورد توجه نمی باشد.

این ویژگی های منحصر به فرد ایجاب می کند همه ی ما رویکردی تازه به این سفارش الهی داشته باشیم و شکر نعمت آن را به جا آوریم. از این رو پیشنهادهایی را به برنامه سازان عزیز یادآوری می کنیم.

1 _ از آن جا که شرط قبولی عبادات در اسلام، اخلاص است و زور و تحمیل با آن سازگاری ندارد بنابراین برای اینکه مردم توجه بیشتری به آن داشته باشند باید جذابیت های نماز جمعه را بالا برد. به نظر می رسد که پیدا کردن نقاط ضعف و قوت نماز جمعه و تلاش برای محو نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت بهترین راه کار در این زمینه باشد.

2 _ از جمله چیزهایی که سبب استقبال مردم از نماز جمعه می شود طرح مباحث روز و مورد نیاز جامعه می باشد. ائمه محترم جمعه اگرچه با مردم ارتباط نزدیکی دارند و از مسایل آنان آگاهند، اما به لحاظ این که صدا و سیما

پیشنهادهای برنامه ای

پیشنهادهای برنامه ای

1 _ صدا و سیما می تواند، از روز چهارشنبه هرهفته، با اعلام برنامه های نماز جمعه (از قبیل: سخنران قبل از خطبه، اعلام موضوع سخنرانی...) و با نوشتن احادیث مربوط به نماز جمعه به عنوان زیرنویس در مردم ایجاد آمادگی نماید.

2 _ تنوع در فیلمبرداری از نماز جمعه _ به طوری که اقشار مختلف مردم به خصوص جوانان و نوجوانان به تصویر کشیده شوند _ نقش مهمی در استقبال مردم از پخش نماز جمعه دارد، بدیهی است تمرکز دوربین بر روی خطیب جمعه یا افراد مسنِ از نمازگزاران، جذابیت نماز جمعه را خواهد کاست.

3 _ در طی برنامه هایی، اعضای ستاد برگزاری نمازجمعه معرفی شوند و

پرسش های مسابقه ای

پرسش های مسابقه ای

1 _ کمترین تعداد شرکت کننده برای برپایی نمازجمعه چند نفر است؟ 5 نفر

2 _ نماز جمعه چند قنوت دارد؟ دو قنوت

3 _ سوره ی جمعه در جزء چندم قرآن است؟ جزء بیست و هشتم

4 _ پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم اولین نماز جمعه را در کجا برپا کردند؟ مدینه

5 _ نماز جمعه در زمان غیبت نزد اکثر فقها چه حکمی دارد؟ واجب تخییری

6 _ از آثار مهم برپایی نماز جمعه چه می باشد؟ وحدت مسلمانان و اطلاع از مسایل مهم سیاسی و اجتماعی

7 _ آیا در یک شهر می توان چند نماز جمعه برقرار کرد؟ خیر

8 _ در نماز جمعه، خطبه مقدم است یا نماز؟ خطبه

9 _ اولین امام جمعه ی تهران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که بود؟ مرحوم آیت الله طالقانی

10 _ دو نفر از شهدای محراب نماز جمعه را نام ببرید؟ شهید آیت الله مدنی و شهید آیت الله دستغیب

11 _ در حال حاضر امام جمعه تهران کیست؟ مقام معظم رهبری

پرسش های مصاحبه ای

پرسش های مصاحبه ای

1 _ نماز جمعه چند رکعت است؟ دو رکعت

2 _ وقت اقامه ی نماز جمعه چه زمانی است؟ هنگام ظهر شرعی

3 _ نماز جمعه چند قنوت دارد؟ 2 قنوت

4 _ خطیب جمعه بعد از حمد در رکعت اول و دوم نماز، بهتر است چه سوره هایی را قرائت کند؟ سوره جمعه و سوره منافقون

5 _ فاصله مکانی بین اقامه ی دو نماز چه مقدار باید باشد؟ یک فرسخ

6 _ در انقلاب شکوهمند اسلامی اولین نماز جمعه توسط چه کسی، در چه مکانی و در چه سالی اقامه شد؟ توسط آیت الله طالقانی، در دانشگاه تهران و در تاریخ 5/5/1358

7 _ آیا می دانید جملاتی از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و یا امامان معصوم علیهم السلام در وصف این فریضه ی عبادی، سیاسی ذکر کنید.

8 _ آیا می توانید جملاتی از امامان معصوم علیهم السلام در تنبّه افرادی که برای نماز جمعه اهمیت قایل نیستند نقل کنید.

9 _ راه های گسترش این فریضه ی عبادی سیاسی کدام است؟

10 _ علت ترس دشمنان انقلاب از حضور پرشور مردم، در اقامه این فریضه عبادی سیاسی چیست؟

11 _ عوامل مؤثر در افزایش یا کاهش حضور مردم در نماز جمعه کدامند؟

12 _ برکات سازنده ی نماز جمعه را ذکر کنید؟

پرسش های کارشناسی

پرسش های کارشناسی

1 _ آیا در ادیان و فرقه های غیراسلامی، عبادتی با ویژگیهای نماز جمعه وجود دارد؟

2 _ چرا نماز جمعه را نماز سیاسی _ عبادی می گویند؟

3 _ آیا می شود از نماز جمعه به عنوان یک رسانه ی اسلامی تعبیر کرد؟

4 _ اولین نماز جمعه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در کجا اقامه شد؟

5 _ مراد از وجوب عینی و تخییری در مورد نماز جمعه چیست؟

6 _ چرا قبل از نماز جمعه، خطبه می خوانند؟

7 _ قرآن مجید درباره ی نماز جمعه چه توصیه ای دارد؟

8 _ سیره ی عملی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم و حضرت علی علیه السلام در باب اقامه ی نماز جمعه چیست؟

9 _ با توجه به اهمیت و کارکرد فوق العاده ی نماز جمعه، چرا هیچ یک از امامان معصوم علیهم السلام بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و امام علی علیه السلام اقدام به برپایی این عبادت مهم نکردند؟

10 _ فرق نماز جمعه و نماز جماعت در چیست؟

11 _ وجه مشترک نماز جمعه و حج در چیست؟

12 _ به نظر حضرت عالی، چگونه می شود حضور مردم را در نماز جمعه ها پرشورتر کرد؟ و وظیفه ی صدا و سیما در این میان چیست؟

13 _ آسیب هایی که نماز جمعه را تهدید می کند چیست؟

واپسین کلام

واپسین کلام

نماز جمعه؛ مظهر نیایش جمعی نمازگزار، مایه ی تقرب انسان به ذات بی زوال الهی و موجب جلب عنایت، رحمت و مغفرت قادر متعال است.

اقامه ی این فریضه عبادی، سیاسی که از ثمرات برپایی حکومت صالحان است، یکی از عوامل بسیار مهم در تقویت بنیه ی سیاسی، عبادی مسلمانان و عامل همبستگی امت اسلامی است.

این عبادت، علاوه بر زدودن زنگارهای ناپاکی از جان آدمی، در بیداری نمازگزاران نقش به سزایی دارد. در روز جمعه به برکت این فریضه ی وحدت بخش، آحاد جامعه اسلامی از پیر و جوان، فقیر و غنی، باسواد، بی سواد و... در یک همایش عمومی گردهم می آیند و از مسایل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امت اسلام آگاه می گردند. به جرأت می توان گفت هیچ رسانه ای به اندازه ی نماز جمعه چنین تأثیر عمیق و گسترده ای در یک قرار هفتگی و معین ندارد.

منابع

1 _ قرآن مجید.

2 _ رستگار جویباری، یعسوب الدین، تفسیر البصائر، قم، مکتب المؤلف، چاپ اول، 1413.

3 _ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوازدهم، 1374.

4 _ طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، 1393.

5 _ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1363.

6 _ عاملی، شیخ حر، وسائل الشیعه، تهران، اسلامیه، چاپ هفتم، 1378.

7 _ کلینی، اسحاق، فروع کافی، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم، 1405.

8 _ نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسه آل البیت، _، 1408.

9 _ نجفی، شیخ محمدحسین، جواهر الکلام، بیروت، مؤسسه المرتضی